Tháo gỡ rào cản phát triển du lịch Hà Nội

Tăng trưởng vượt kỳ vọng

Dịp Tết dương lịch 2016, Hà Nội tổ chức lễ đón vị khách quốc tế đầu tiên đến Thủ đô tại Khu di tích Hoàng thành Thăng Long. Vào thời điểm ấy, thành phố đặt mục tiêu cả năm đón 3,8 triệu lượt khách quốc tế. Đây được xem là mục tiêu khá cao so với mốc 3,3 triệu lượt khách của năm 2015. Nhưng năm nay, ngành du lịch Hà Nội đã chính thức công bố, đón bốn triệu khách nước ngoài, tăng trưởng 22,6%. Cùng với đó, có 17,8 triệu lượt khách du lịch trong nước đến với Thủ đô. Tổng thu từ khách du lịch đạt hơn 62,3 nghìn tỷ đồng, tăng 13% so với cùng kỳ năm 2015.

Những con số nêu trên là kết quả của một năm ngành du lịch Thủ đô liên tục có những đổi mới trong hoạt động, từ đổi mới các tua, tuyến; cải thiện chất lượng dịch vụ; cho đến tăng cường quảng bá... Song song với khai thác thế mạnh vốn có về du lịch văn hóa, du lịch làng nghề..., thành phố tạo thêm các điểm đến mới, trong đó nổi bật nhất là không gian đi bộ quanh hồ Hoàn Kiếm. Điểm nhấn chính của các tuyến phố này là hoạt động văn hóa nghệ thuật truyền thống, xen kẽ các hoạt động nghệ thuật đương đại và trò chơi dân gian. Ngoài ra, thành phố còn tổ chức nhiều sự kiện văn hóa tại khu vực này như: Ngày Văn hóa Xơ-un tại Hà Nội, Không gian văn hóa dân tộc Mông Hà Giang, triển lãm “Mỗi làng một sản phẩm” gắn với trình diễn không gian ánh sáng...

Phó Chủ tịch UBND quận Hoàn Kiếm Phạm Tuấn Long cho biết: "Sau gần bốn tháng hoạt động, những ngày cuối tuần trung bình có khoảng 18 đến 25 nghìn người/ngày đến phố đi bộ. Hoạt động của phố đi bộ tác động rõ đến du lịch. Đến thời điểm này, riêng số lượng khách quốc tế có lưu trú trên địa bàn quận Hoàn Kiếm đạt 1,5 triệu lượt, tăng 40% so với cùng kỳ năm 2015".

Trong năm 2016, thành phố Hà Nội tổ chức ba sự kiện du lịch lớn, gồm: Chương trình “Ký ức Hà Nội”, Liên hoan Du lịch làng nghề Hà Nội - Việt Nam 2016 và Festival Áo dài 2016. Các chương trình này tạo nên những điểm nhấn hấp dẫn. Chương trình “Ký ức Hà Nội” đã đón 120 nghìn lượt khách, Festival Áo dài, thu hút hơn 30 nghìn lượt khách... Với Festival Áo dài 2016, lần đầu Hà Nội khai thác áo dài như một sản phẩm du lịch. Không lâu sau khi tổ chức Festival Áo dài, giữa tháng 12, Sở Du lịch Hà Nội đã chính thức công nhận địa chỉ du lịch áo dài đầu tiên trên địa bàn thành phố tại Không gian Áo dài Việt (số 18 phố Âu Cơ, quận Tây Hồ) của nhà thiết kế thời trang Lan Hương.

Không gian Áo dài Việt được thiết kế để kể một câu chuyện về văn hóa áo dài, bắt đầu từ việc nuôi tằm, se tơ, dệt ra những tấm lụa; lịch sử ra đời của chiếc áo dài dân tộc. Khách tham quan được chiêm ngưỡng những chiếc áo dài phục chế từ các đời Lý, Trần, Lê, Nguyễn... cho đến bước chuyển lớn những năm 1930 để chiếc áo dài hiện đại ra đời. Đáng chú ý, khách có thể tham gia thiết kế, đặt may áo dài theo nhu cầu... Lâu nay, khách quốc tế thường coi Hà Nội là "trạm trung chuyển", nhưng những hoạt động kể trên đã góp phần giữ chân khách du lịch tốt hơn.

Cùng với việc mở thêm các điểm, tua mới, thành phố từng bước nâng cao chất lượng nhân lực hoạt động trong lĩnh vực du lịch. Cụ thể, mở tám lớp bồi dưỡng cho cán bộ du lịch, người dân làng nghề ở các địa bàn như: Thanh Oai, Phú Xuyên, Thường Tín, Hà Đông, Thạch Thất... với 520 lượt người tham gia; bồi dưỡng nghiệp vụ du lịch cho 200 lái xe và nhân viên vận chuyển khách du lịch.

Tháo gỡ dần vướng mắc

Quy hoạch phát triển du lịch Thủ đô đến năm 2020, định hướng đến năm 2030 xác định Hà Nội sẽ có sáu cụm du lịch trọng điểm. Song đến nay, ngoại trừ cụm khu vực trung tâm, cụm Ba Vì - Sơn Tây... đã có ít nhiều đầu tư, khai thác, thì một số cụm du lịch trong quy hoạch vẫn hầu như chưa có chuyển động, đơn cử như cụm du lịch Hương Sơn - hồ Quan Sơn (huyện Mỹ Đức).

Chỉ cách Hà Nội vài chục cây số, hồ Quan Sơn được đánh giá là một địa chỉ du lịch sinh thái lý tưởng, có thể kết nối với cụm di tích Hương Sơn nhưng hiện tại nơi đây vẫn trong tình trạng “ba không”: không dịch vụ du lịch, không cơ sở lưu trú, thậm chí không có cả biển hướng dẫn. Một trong những lý do khiến không ít thắng cảnh như hồ Quan Sơn chưa được “đánh thức” là do chưa có quy hoạch du lịch chi tiết. Bên cạnh đó, rào cản lớn đối với các khu du lịch trọng điểm là hạ tầng các cụm du lịch chưa được kết nối hợp lý với hạ tầng kỹ thuật của thành phố khiến các nhà đầu tư chưa mặn mà.

Tổng Giám đốc Công ty Vietnamtourism-Hanoi Lê Vũ Trang cho biết: “Tắc đường, nhất là tại các khu vực có các điểm du lịch, làm mất thời gian, gây ảnh hưởng tới kế hoạch tổ chức tham quan cho khách. Phần lớn khách du lịch đều có ý kiến rằng, giao thông Hà Nội nguy hiểm”. Ngoài vấn đề về hạ tầng, nhân lực cho ngành du lịch cũng khá thiếu thốn. Trưởng ban Pháp chế HĐND thành phố Hà Nội Nguyễn Hoài Nam phản ánh, trước đây, không dễ để tìm được cán bộ đầu mối về quản lý nhà nước về du lịch ở các địa phương. Có quận, huyện giao việc này cho chuyên viên Phòng Kinh tế, có nơi lại giao cho chuyên viên Phòng Văn hóa - Thông tin. Một số quận, huyện thậm chí còn lúng túng khi tập hợp thông tin về du lịch. Tình hình này đã được cải thiện phần nào, song hiện 60 cán bộ làm công tác quản lý du lịch tại các quận, huyện chủ yếu là kiêm nhiệm và không được đào tạo về du lịch.

Các doanh nghiệp lữ hành cũng phản ánh, tìm được nguồn nhân lực du lịch chất lượng cao hiện nay rất khó. Hướng dẫn viên thường thiếu kỹ năng và đang mất cân đối so với yêu cầu thị trường. Thí dụ, Hàn Quốc là thị trường du lịch hàng đầu của Hà Nội, với hơn 300 nghìn lượt khách/năm, nhưng thành phố mới có 11 hướng dẫn viên tiếng Hàn Quốc. Mặt khác, các dịch vụ vui chơi, giải trí, đồ lưu niệm… phục vụ khách du lịch còn nghèo nàn. Vì vậy, mức chi tiêu của khách du lịch đến Hà Nội vẫn thấp, chỉ khoảng 110 USD/người/ngày với khách quốc tế, 55 USD/người/ngày với khách trong nước, mà chủ yếu trả cho dịch vụ lưu trú.

Giám đốc Sở Du lịch Hà Nội Đỗ Đình Hồng cho biết, nhận thức rõ những hạn chế của du lịch thành phố, Sở Du lịch đã tham mưu để Thành ủy ban hành Nghị quyết số 06 về Phát triển du lịch Thủ đô giai đoạn 2016 - 2020 và những năm tiếp theo, nhằm thay đổi nhận thức, nâng cao trách nhiệm của các cấp ủy, chính quyền về phát triển du lịch. Nghị quyết xác định rõ nhiệm vụ trọng tâm, những khu vực ưu tiên lập quy hoạch, kêu gọi đầu tư, đề ra nhiệm vụ xây dựng hạ tầng đồng bộ, giải pháp về nâng cao chất lượng nhân lực... Đối với du lịch làng nghề, sau khi tổ chức thi tuyển ý tưởng quy hoạch các dự án đầu tư bảo tồn phát triển làng nghề truyền thống kết hợp du lịch tại làng gốm sứ Bát Tràng và làng dệt lụa Vạn Phúc, thành phố đã giao cho các đơn vị triển khai để biến Bát Tràng, Vạn Phúc thành điểm du lịch tiêu chuẩn quốc tế với hạ tầng kỹ thuật, hạ tầng du lịch đồng bộ. Từ kinh nghiệm này, thành phố sẽ áp dụng mở rộng ở nhiều làng nghề khác.

Trong khi một số khu vực, việc khai thác sản phẩm du lịch đã đạt đến giới hạn, sắp có nguy cơ quá tải, cụ thể như khu vực phố cổ, hồ Hoàn Kiếm thì du lịch ở các vùng ngoại thành, kể cả du lịch sinh thái, văn hóa, làng nghề đều chưa được khai thác tương xứng, thậm chí là lãng phí. Bên cạnh đó, tình trạng “chặt chém” giá cả, nạn hàng rong đeo bám... chỉ giảm chứ chưa được xử lý dứt điểm; ý thức của cộng đồng với khách du lịch còn kém. Thành phố Hà Nội đặt ra mục tiêu đón 5,7 triệu lượt khách du lịch quốc tế vào năm 2020, nhưng nếu không nhanh chóng khai thác những điểm du lịch mới, đa dạng hóa sản phẩm, cải thiện môi trường du lịch mà chỉ quanh quẩn ở khu vực trung tâm thì con số nêu trên là mục tiêu không dễ thực hiện.